Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2010
Δευτέρα 25 Οκτωβρίου 2010
Ο ναός του Αγίου Δημητρίου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται στην ομώνυμη οδό και είναι πεντάκλιτη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος και με πλούσιο ζωγραφικό και μαρμάρινο διάκοσμο με περίτεχνα κιονόκρανα. Στο υπόγειο του ναού βρίσκεται ο χώρος μαρτυρίου του Αγίου. Από τα ψηφιδωτά του, ξεχωρίζει αυτό που απεικονίζει τον ίδιο τον άγιο με δύο μικρά παιδιά και ένα άλλο, που απεικονίζει τον άγιο ανάμεσα στον επίσκοπο και στον έπαρχο οι οποίοι ανακαίνισαν το ναό. Ο σημερινός ναός κτίστηκε από τον επίσκοπο Ιωάννη τον 7ο αιώνα, στα ερείπια παλαιότερου ναού.
Το σημερινό κτίσμα είναι ξυλόστεγο χωρίς θόλο και οι διαστάσεις κάτοψής του είναι 43,58μ. (μήκος) και 33 μ. (πλάτος).
Ο αρχικός μικρός ναός
Σύμφωνα με κάποιες πηγές, πρωτοχτίστηκε πάνω από ένα ρωμαϊκό λουτρό στο οποίο μαρτύρησε ο Αγιος το 303. Σύμφωνα με την παράδοση, από το σημείο όπου μαρτύρησε ο άγιος άρχισε να αναβλύζει μύρο . Το 324 που ορίστηκε ο χριστιανισμός σαν επίσημη θρησκεία του κράτους οι Θεσσαλονικείς οικοδόμησαν ένα μικρό τρίκλιτο ναό στο σημείο αυτό. Η φήμη του ναού αυτού σύνομα εξαπλώθηκε σε όλο τον χριστιανικό κόσμο διότι αποδείχτηκε ότι το μύρο είχε ιαματικές ιδιότητες. Προσκυνητές κατέφταναν από όλα τα μέρη του κόσμου για να προσευχηθούν και να θεραπευτούν. Ανάμεσα σε αυτούς προσήλθε και ο έπαρχος του Ιλλυρικού, Λεόντιος. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λεόντιος θεραπεύτηκε από κάποια ανίατη ασθένεια που τον ταλάνιζε και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον Άγιο, αντικατέστησε το μικρό τρίκλιτο ναό με μια επιβλητική Βασιλική το 413 . Η Βασιλική στεκόταν εκεί μέχρι και τα χρόνια του αυτοκράτορα Ηρακλείου (610-641) και κατόπιν καταστράφηκε από φωτιά.
Τα σημαντικότερα εκθέματα του Ιερού Ναού είναι:
- Η Κρήνη αγιάσματος και μύρου, σε τρεις φάσεις (4ος, 6ος και 12ος - 13ος αιώνας)
- Αρχιτεκτονικά γλυπτά (επίκρανα, θωράκια κ.α.) της πρώτης φάσεως του ναού (5ος αιώνας).
- Θραύσματα κιβωρίου Αγίας Τράπεζας του 13ου αιώνα.
- Θραύσματα διακόσμησης ταφικού πιθανότατα μνημείου του 14ου αιώνα
- Τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες του ναού.
Στο ναό του αγίου Δημητρίου διασώζονται ελάχιστα ψηφιδωτά γιατί τα πιο πολλά καταστράφηκαν στην πυρκαγιά του 1917. Τα πιο πολλά από αυτά απεικονίζουν τον Άγιο αλλά και άλλα πρόσωπα, όπως τον Άγιο Σέργιο σε στάση προσευχής.
Περίφημη είναι η τοιχογραφία που απεικονίζει τον Ιουστινιανό τον Α΄ και την ακολουθία του και βρίσκεται στο νότιο τοίχο. Στην πρώτη δυτική τετράγωνη κολόνα βρίσκουμε άλλη μια τοιχογραφία με τον αρχιεπίσκοπο της Θεσσαλονίκης Γρηγόριο τον Παλαμά και με τον αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό, που χρονολογείται από τον 8ο αιώνα.
Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2010
Η μνήμη της εορτάζετε 25 Οκτωβρίου
Ἔγραψε τήν ἱστορία της μέ τό ἀνεξίτηλο μελάνι τῆς ἀγάπης. Ἔζησε τό θαῦμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πού νικᾶ τό θάνατο καί χαρίζει στούς δικούς του τήν αἰώνια ζωή. Ἡ ἰουδαία κόρη τῆς Ἰόππης βρῆκε στό κήρυγμα τῶν ἀποστόλων γιά τόν Ἰησοῦ τήν καταπληκτική ἐκπλήρωση τῶν προφητειῶν πού ἀπό μικρή μελετοῦσε στήν Παλαιά Διαθήκη. Ἡ ἁγία Γραφή καταχωρεῖ πλάι στό ὄνομά της τόν τίτλο «μαθήτρια», δηλώνοντας τό ζῆλο τῆς μαθητείας, γιά νά γνωρίσει τά μεγαλεῖα τῆς πίστεως καί νά ἐντρυφήσει σ᾿ αὐτά. Εὐγνώμονα ἡ ὕπαρξή της πρόσφερε ἀνταπόδομα στόν λυτρωτή Κύριο τήν ὁλοπρόθυμη διακονία της στά δικά του παιδιά, τούς ἀδελφούς της. Τό ὄνομά της, Ταβιθᾶ, φυλάσσεται μέσα στό αἰώνιο βιβλίο τοῦ Θεοῦ. Στά ἑλληνικά θά πεῖ δορκάς, ἐλάφι· τόσο ταιριαστό σέ τούτη τήν ἐκλεκτή ὕπαρξη! Προικισμένη σάν τό χαριτωμένο ἐλάφι μέ προσοχή, εὐστροφία καί γρηγοράδα, ἀποτελοῦσε πνευματικό κεφάλαιο γιά τή χριστιανική κοινότητα τῆς πόλεώς της. Ἦταν τό ὑπόδειγμα καί ἡ καύχησή τους. Ἡ ζωή της σεμνή, σύμφωνη μέ τό θέλημα τοῦ Κυρίου, γινόταν ἀκτίνα παρηγοριᾶς στή θλίψη καί μήνυμα ἐλπίδας στόν κάθε πόνο. Ἀθόρυβη, ἐνεργητική, ἀκούραστη εἶχε βάλει τή σφραγίδα τῆς καλωσύνης της στίς ψυχές ὅλων τῶν πονεμένων. «Πλήρης ἀγαθῶν ἔργων», σάν δένδρο κατάκαρπο, σκίαζε καί εὔφραινε τούς «ἐλαχίστους» ἀδελφούς τοῦ Ἰησοῦ. Γι᾿ αὐτό θλίψη καί πόνο ἔφερε σέ ὅλους τούς χριστιανούς ἡ εἴδηση τοῦ πρόωρου θανάτου της. Οἱ πιστοί σπεύδουν νά καλέσουν κοντά τους τόν ἀπόστολο Πέτρο καί τοῦ μιλοῦν μέ δάκρυα. Κι ἦταν τοῦτα τά δάκρυα τῶν φτωχῶν ὁ θερμότερος ἐπικήδειος καί ἡ πειστικότερη δέηση πρός τόν ἴδιο ἀλλά καί τόν Κύριό του. Προσκόμιζαν στόν ἀπόστολο καί τά τεκμήρια τῆς ἀγάπης τῆς Ταβιθᾶ· καί ἦταν τόσα! Ὄχι μόνο τά παρήγορα λόγια της τά γεμάτα μέ θεῖο φωτισμό ἀλλά καί τά ἔργα τῆς θυσίας της, πού ἀγρυπνώντας γιά τήν ἀγάπη τῶν ἀδελφῶν κατασκεύαζε: χιτῶνες καί ἱμάτια πού είχαν ντύσει τήν ἔνδεια καί τήν ἀνάγκη μέ τή θαλπωρή τῆς στοργῆς. Τό βλέμμα τοῦ Θεοῦ πατέρα ἀγκαλιάζει μέ συμπάθεια αὐτή τή συγκινητική σκηνή· δέν ἀρνεῖται νά ἀνταποκριθεῖ ἄμεσα στήν ἁπλή καί χωρίς ὑστεροβουλία προσδοκία τῶν πιστῶν. Τό θαῦμα -συνέπεια τῆς «ἀνυποκρίτου πίστεως»- φανερώνει τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ στήν Ταβιθᾶ, ἀλλά καί σέ ὅσους ἔχουν πίστη «ὡς κόκκο σινάπεως» πού πετυχαίνει τά ἀκατόρθωτα. Ἡ στερέωση τῆς πίστεως τῶν χριστιανῶν τῆς Ἰόππης μέ τό θαῦμα τῆς ἀνάστασής της ἦταν μιά ἀκόμη προσφορά πού μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ παρέδωσε στήν Ἐκκλησία ἡ Ταβιθᾶ. Ἡ ζωή καί ὁ θάνατός της ἦταν γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ καί τή στερέωση τῆς βασιλείας του. Σκορπίζοντας εὐεργεσίες μέ τά δυό της χέρια ἡ Ταβιθᾶ ἀγκάλιασε τόν οὐρανό καί σκόρπισε τό φῶς του στή σκοτεινιά τῆς γῆς. Ἡ μορφή της γίνεται πρότυπο μίμησης γιά τούς πιστούς. Σέ κάθε ἐποχή κάποιες ψυχές βαδίζοντας στά ἡρωικά της ἴχνη φέρνουν τή θωπεία τοῦ Χριστοῦ στά δακρύβρεχτα πρόσωπα. Ὅσο κι ἄν τά χρόνια περνοῦν καί μεταβάλλονται οἱ συνθῆκες, μένει ἀναλλοίωτα ἴδια ἡ ἀνάγκη τῶν ἀνθρώπων γιά ἀγάπη· γιά κείνη τήν ἀγάπη πού ἀνυπόκριτα καί ἀφειδώλευτα μποροῦν νά προσφέρουν στόν πονεμένο καί ἀπελπισμένο κόσμο ὅσοι γίνονται μαθητές τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καθώς μέσα ἀπό τό συναξάρι τῆς 25ης Ὀκτωβρίου ζωντανεύει ἡ ζωή της, ἄς μαθητεύσουμε σέ τούτη τή μαθήτρια τῆς πρώτης ἐκκλησίας, πού μᾶς ὁδηγεῖ στήν «καθ᾿ ὑπερβολήν ὁδό» τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης.
Τρίτη 19 Οκτωβρίου 2010
H Οσια Ματρωνα ἡ Θαυματουργος ἡ Χιοπολιτιδα
Ὀνομαζόταν Μαρία καὶ γεννήθηκε στὸ χωριὸ Βολισσὸς τῆς Χίου ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς καὶ πλουσίους, τὸν Λέοντα καὶ τὴν Ἄννα. Ἕξι ἄλλες ἀδελφές τῆς Μαρίας, μεγαλύτερές της, παντρεύτηκαν ἡ μία μετὰ τὴν ἄλλη, περιζήτητες νύφες γιὰ τὴν ὀμορφιά, τὴν ἀνατροφὴ καὶ γιὰ τὴν καλὴ προίκα τους.
Ἡ μικρότερη ἀφοσιώθηκε στὴ μελέτη τῶν θείων καὶ ἀσχολεῖτο θερμὰ μὲ φιλανθρωπικὰ καθήκοντα. Ἔτσι θέλησε νὰ ἀκολουθήσει ἄλλο δρόμο. Ἡ τακτικὴ ἐπαφή της μὲ τὶς καλογριὲς τῶν γυναικείων μοναστηριῶν τοῦ νησιοῦ, ἔκανε τὴν Μαρία νὰ ποθήσει τὴν ἁγνὴ μοναχικὴ ζωή. Ἀλλὰ ἡ ἀγάπη πρὸς τοὺς γονεῖς της, τὴν συγκρατοῦσε στὸ πατρικό της σπίτι.
Ὅταν ὅμως αὐτοὶ πέθαναν ἡ Μαρία δοκίμασε τὴ μοναχικὴ ζωὴ κοντὰ σὲ μιὰ εὐσεβὴ χήρα, ποὺ ἀσκήτευε μὲ τὶς δυὸ θυγατέρες της. Μετὰ ἀπ’ αὐτὴ τὴν μοναχικὴ ἐμπειρία, ἀποφάσισε νὰ προσχωρήσει στὶς μοναχικὲς τάξεις. Χειροτονήθηκε λοιπὸν μοναχὴ καὶ μετονομάσθηκε Ματρῶνα. Ἡ διαγωγὴ της μέσα στὴν μικρὴ ἀδελφότητα ἦταν ἄριστη. Ἡ διάθεσή της πάντοτε ἀγαθή, φιλάδελφη, ταπεινὴ καὶ ἐγκάρδια. Μάλιστα, ἀπὸ τὰ ἔσοδα τῆς πώλησης τῆς περιουσίας της, κτίστηκε στὸ μοναστήρι ὡραιότατος ναός.
Μετὰ ἀπὸ κάποιο χρόνο, πέθανε ἡ γυναίκα ποὺ κοντά της ἡ Ματρῶνα γυμνάστηκε στὴ μοναχικὴ ζωή. Τότε ὅλες οἱ μοναχὲς ἀπὸ κοινοῦ, ἐξέλεξαν ἡγουμένη – παρὰ τὴν θέλησή της – τὴν Ματρώνα. Ὑπὸ τὶς ὁδηγίες της ἡ ἀδελφότητα ζοῦσε μὲ πολλὴ ἐγκράτεια, ὑπακοὴ καὶ εὐσέβεια.
Τὸ 1462 ἡ Ματρώνα πέθανε, ἀφοῦ ἔζησε ζωὴ πραγματικὰ ἁγία.
Ἄλλες πηγὲς ὑπολογίζουν τὸν χρόνο κοιμήσεως τῆς Ἁγίας 100 περίπου χρόνια πρὶν τὸ 1462, διότι ἡ πρώτη βιογραφία της γράφτηκε ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Ρόδου Νεῖλο (1357).
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Χριστοῦ τοῖς ἴχνεσιν, ἀκολουθήσασα, κόσμου τερπνότητα, Ὁσία ἔλιπες, καὶ ἐμιμήσω ἐν σαρκί, Ἀγγέλων τὴν πολιτείαν· ὅθεν ταῖς τοῦ Πνεύματος, δωρεαῖς κατεφαίδρυνας, τὴν ἐνεγκαμένην σε, νῆσον Χίον πανεύφημε· διὸ χαρμονικῶς ἐκβοᾷ σοι· χαίροις Ματρῶνα πανολβία.
Κοντάκιον.
Οὐδαμῶς τὸ θῆλύ σοι, ἐμποδὼν ὤφθη Ματρῶνα, πρὸς τοὺς ὑπὲρ ἄνθρωπον, ἀγῶνας ὄντως καὶ ἄθλους· ᾔσχυνας, διὸ τὸν μέγαν νοῦν θεοφόρε· εὔφρανας, τὸ γυναικεῖον μεγάλως γένος, τὸ ἐκείνου ταῖς σαῖς νίκαις, προσαφελοῦσα τῆς ἥττης ὄνειδος.
Μεγαλυνάριον.
Ἔβλυσας ἱδρῶτας ἀσκητικούς, ἐν τῇ Χίῳ Μῆτερ, ὡς καλλίκρουνός τις πηγή, ἐξ ὧν ἀπαντλοῦντες, Ματρῶνα μακαρία, παθῶν τῶν ψυχοφθόρων, ἐκκαθαιρόμεθα.
Παρασκευή 15 Οκτωβρίου 2010
Τήν Κυριακή 17 Ὀκτωβρίου, στίς 6.30 μ.μ.,
στήν ἀνακαινισμένη αἴθουσα τῆς "ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΕΩΣ", Πέλοπος 7
(κοντά στόν Ἱ. Ν. Ἁγίου Δημητρίου στό κέντρο τῆς Θεσσαλονίκης)
θά γίνει ἡ ἔναρξη τῶν κηρυγμάτων.
Ὁ Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Ἄνθιμος
θά τελέσει τόν Ἁγιασμό καί στήν συνέχεια θά ὁμιλήσει μέ ἐπίκαιρο θέμα.